Γυμνάσιο Νέας Αλικαρνασσού

Επίσκεψη από μαθητές της Γ' Γυμνασίου Νέας Αλικαρνασσού στην Αρχαιολογική Συλλογή Μαλεβιζίου & Έκθεση για το μηχανισμό των Αντικυθήρων

Μαρία Οικονομάκη - Φιλόλογος

Την Τετάρτη 14/03/2011 τα τμήματα Γ1 και Γ4 του Γυμνασίου Νέας Αλικαρνασσού πραγματοποίησαν εκπαιδευτική εκδρομή με προορισμό το νεοσυσταθέν Αρχαιολογικό Μουσείο  του δήμου Μαλεβιζίου στο Γάζι Ηρακλείου  και την έκθεση για το μηχανισμό των Αντικυθήρων στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου.Οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με τον πολιτισμό των προγόνων τους, διαπίστωσαν τις ομοιότητες στην καθημερινή ζωή του τότε και του σήμερα αλλά και εντυπωσιάστηκαν με τις προηγμένες τεχνολογικές τους γνώσεις. Οι εντυπώσεις και οι απόψεις τους εκφράζονται αυτούσια μέσα από τα δύο παρακάτω άρθρα που έγραψαν μαθητές.

Αρθρογραφεί η Αγγελική Βουιδάσκη - Γ1

Τη προηγούμενη εβδομάδα, 14/3/12 δύο τμήματα του σχολείου μας ,επισκέφθηκαν την Αρχαιολογική Συλλογή Μαλεβιζίου στο Γάζι, η οποία περιλαμβάνει περίπου 500 αρχαία αντικείμενα της Μινωικής εποχής της Συλλογή Μεταξά με ευρήματα από την περιοχή του ομώνυμου δήμου. Τα παιδιά ενθουσιάστηκαν με την ποικιλία και την ομορφιά των εκθεμάτων αυτών που, για μας σήμερα μοιάζουν με έργα τέχνης, για τους Μινωίτες όμως ήταν τα απλά αντικείμενα με τα οποία πραγματοποιούσαν όλες τις εργασίες και τις δραστηριότητες της καθημερινότητά τους.

Μπαίνοντας στο μουσείο το οποίο στεγάζεται στο Δημαρχείο, μας υποδέχτηκε η ξεναγός μας, η αρχαιολόγος Στρατήγη Σταυρούλα, μία ευγενέστατη κυρία, πρόθυμη να μας εξηγήσει κάθε κομμάτι της συλλογής και να μας λύσει κάθε μας απορία. Ο χώρος του μουσείου ήταν ζεστός. Έβλεπες το κάθε μικρό ή μεγάλο αντικείμενο και σου φαινόταν τόσο οικείο, τόσο γνώριμο και συγχρόνως τόσο μοναδικό.

Στη συλλογή συναντήσαμε πέτρες, από τη νεολιθική εποχή με τις οποίες έκοβαν ή χάραζαν αγγεία. Οι Μινωίτες κατάλαβαν πως αν βρέξεις το χώμα με νερό και το αφήσεις να στεγνώσει τότε αυτό σκληραίνει. Εκμεταλλευόμενοι την ιδιότητα αυτή άρχισαν να κατασκευάζουν τα πρώτα πήλινα αγγεία Ξανακοιτάζοντας προς τα πίσω παρατηρήσαμε μια στρογγυλή επίπεδη επιφάνεια, , τον τροχό, την οποία χρησιμοποιούσαν για να δημιουργήσουν τα αγγεία και τα πιθάρια, πράγμα που ακόμα και εμείς σήμερα δημιουργούμε. Στα δεξιά μας βρισκόταν μια συλλογή από αυτά. Άλλα ήταν μεγάλα, άλλα μικρά, άλλα χρωματιστά, άλλα διακοσμημένα με γραμμές, άλλα απλά και άλλα πολύπλοκα σχεδιασμένα. Όλα όμως δημιουργήθηκαν με τον ίδιο κόπο και με πολύ μεράκι, όπως μας έλεγε η ξεναγός. Τα μικρά αλλά περίτεχνα και με κόπο κατασκευασμένα αγγεία χρησίμευαν κυρίως για τις προσφορές στη θεάς τους, τη Μητέρα Φύση. Οι Μινωίτες θαύμαζαν το γεγονός ότι από μία γυναίκα μπορεί να γεννηθεί ένα μωρό κι έτσι θεώρησαν ότι η Φύση είναι γυναίκα μιας και από αυτή γεννιούνται όλα όσα υπάρχουν. Τα μεγαλύτερα αγγεία τα χρησιμοποιούσαν είτε για διακόσμηση είτε για αποθήκευση αγαθών όπως το λάδι και το κρασί. Στη Συλλογή μάλιστα συμπεριλαμβανόταν ένα ογκώδες και βαθύ πιθάρι που προοριζόταν για τέτοια χρήση το οποίο μας εντυπωσίασε ιδιαίτερα.

Παρατηρήσαμε επίσης πως, όπως μέχρι πρόσφατα στην Κρήτη, οι γυναίκες έραβαν τα ρούχα τους σε αργαλειούς οι οποίοι όμως δεν ήταν οριζόντιοι αλλά κάθετοι. Οι Μινωίτες είχαν φροντίσει επίσης και για τον φωτισμό των δωματίων τους. Σε κάτι πήλινα δοχεία έβαζαν μέσα λάδι και στα γύρω βαθουλώματα έβαζαν φυτίλι το οποίο καιγόταν φωτίζοντας το χώρο. Για τη θέρμανσή τους χρησιμοποιούσαν φορητά μαγκάλια.

Συνεχίζοντας την ξενάγηση συναντήσαμε μια συλλογή από δακτυλίδια, βραχιόλια, κολιέ ακόμα και γυναικεία τσιμπιδάκια για τον καλλωπισμό των φρυδιών. Φαίνεται πως οι Μινωίτισσες φρόντιζαν την εξωτερική τους εμφάνιση και τον τρόπο με τον οποίο ντύνονταν. Στην ίδια συλλογή υπάρχουν μικρά και μεγάλα όπλα, κυρίως σπαθιά όλων των μεγεθών, γεγονός που φανερώνει τη χρήση του χαλκού. Η ξεναγός μας εξήγησε πως οι Μινωίτες ταξίδευαν πολύ μακριά όπου αντάλλασσαν τα προϊόντα τους με πρώτες ύλες. Επισκέπτονταν συχνά στην Κύπρο και είχαν φτάσει μέχρι τη Μέση Ανατολή, ακόμα και στη Γερμανία!

Εκτός από τα παραπάνω στην ίδια συλλογή συναντήσαμε και το "διπλό πέλεκυ", ιερό σύμβολο των Μινωιτών, σε όλα τα μεγέθη, γεγονός που μας τράβηξε την περιέργεια. "Μάλλον τα μικρά τα χρησιμοποιούσαν όπως χρησιμοποιούμε εμείς σήμερα τα σταυρουδάκια ή τα χρησιμοποιούσαν για τις θυσίες ή για κόσμημα στο λαιμό" μας εξήγησε η ξεναγός και συνεχίσαμε. Προχωρώντας βρεθήκαμε μπροστά σε μία άλλη βιτρίνα- προθήκη με ομοιώματα ανθρώπινων μελών, κατασκευασμένων από πηλό. Η αρχαιολόγος που μας ξεναγούσε είπε ότι τα αφιέρωναν στις λατρείες τους ζητώντας από τη Μητέρα Φύση να γιατρέψει το μέρος του σώματος που αφιέρωναν, όπως δηλαδή τα σημερινά τάματα. Έπειτα είδαμε ομοιώματα ζώων όπως ταύρους, το ιερό ζώο των Μινωιτών καθώς και σκύλους, κότες, κατσίκια, χελώνες και άλλα. Λίγο παραδίπλα μία φωτογραφία με δύο Μινωίτες να παλεύουν. Μπορούσε να παρατηρήσει κανείς ότι η άκρη του κεφαλιού τους ήταν μπλε. Η ξεναγός μας εξήγησε πως το χρώμα αυτό χρησιμοποιείται για να δείχνει ότι ο άντρας αυτός ήταν φρεσκοξυρισμένος.

Σε ξεχωριστή θέση, στη μέση της αίθουσας, ήταν τοποθετημένη μια πήλινη σαρκοφάγος, πορτοκαλιού και καφέ χρώματος, διακοσμημένη με λευκές και ήρεμες γραμμές, γεγονός που προκάλεσε τον ενθουσιασμό σε μία από τις καθηγήτριες που μας συνόδευε. Εκεί έβαζαν τους νεκρούς τους οποίους κυριολεκτικά δίπλωναν για να χωρέσουν και τους τοποθετούσαν κλείνοντάς τους με ένα καπάκι όπου στις γωνίες υπήρχαν τρυπούλες για να σφραγίζονται με δεμένα σκοινιά.

Συνεχίζοντας συναντήσαμε προθήκες με βάρη για γυμναστική, δύο κεφαλές προσώπου, ειδώλια τα οποία πιθανότατα χρησιμοποιήθηκαν για θυσία στη Μητέρα Φύση κ.ά. Μοναδικά κοσμήματα με πολύχρωμες μικρές πέτρες στόλιζαν την τελευταία βιτρίνα.

Οι εντυπώσεις των παιδιών γι' αυτή την ξεχωριστή εμπειρία αλλά και για τα αντικείμενα που εξερεύνησαν ποικίλουν. Άλλοι ενθουσιάστηκαν με τα χρώματα, άλλοι με τα σχέδια, άλλοι με τα μεγέθη και άλλοι με τον κόπο που χρειάστηκε για να δημιουργηθούν και καθώς και με το γεγονός ότι ο χρόνος δεν κατάφερε να φθείρει την ομορφιά και την επιβλητικότητά τους. Όλοι μας όμως καταλάβαμε το νόημα της έκθεσης που παρακολουθήσαμε. «Τη σημασία του πολιτισμού, της μετεξέλιξής του και τις ομοιότητες της τότε εποχής με τη σημερινή.»

Αρθρογραφεί ο Αντίγονος Θεοδωράκης - Γ1

Πρόσφατα (14.03.12) τα τμήματα Γ1 και Γ4 του σχολείου μας επισκέφθηκαν την έκθεση με θέμα τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου. Παρακάτω, παρατίθενται κάποιες χρήσιμες πληροφορίες, που αποκομίσαμε μετά και από την προβολή ενός βίντεο που αποσκοπούσε στο να μας κατατοπίσει χρονικά και να μας πληροφορήσει όσο το δυνατόν περισσότερο γι' αυτόν τον υπέροχο «υπολογιστή».

Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων

Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων ή αστρολάβος των Αντικυθήρων πιστεύεται ότι είναι ο αρχαιότερος υπολογιστής, ο οποίος χρησιμοποιούνταν για αστρονομικούς σκοπούς.

Ανακάλυψη: Ανακαλύφθηκε σε ναυάγιο ανοικτά του νησιού Αντικύθηρα μεταξύ των Κυθήρων και της Κρήτης. Το ναυάγιο αυτό χρονολογείται ανάμεσα στο 87 π. Χ. και 63 π. Χ.

Συνθήκες ανακάλυψης Το ναυάγιο ανακαλύφθηκε το 1900 σε βάθος περίπου 40 με 64 μέτρων και πολλοί θησαυροί, αγάλματα και άλλα αντικείμενα, ανασύρθηκαν από Συμιακούς σφουγγαράδες και βρίσκονται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα.

Κατασκευή και τεχνολογία

Ο μηχανισμός είναι η αρχαιότερη σωζόμενη διάταξη με γρανάζια. Είναι φτιαγμένος από μπρούντζο σε ένα ξύλινο πλαίσιο και έχει προβληματίσει και συναρπάσει πολλούς ιστορικούς της επιστήμης και της τεχνολογίας αφότου ανακαλύφθηκε. Η πιο αποδεκτή θεωρία σχετικά με τη λειτουργία του υποστηρίζει ότι ήταν ένας αναλογικός υπολογιστής σχεδιασμένος για να υπολογίζει τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων. Σύγχρονες λειτουργικές ανακατασκευές της συσκευής υποστηρίζουν αυτήν την ανάλυση. Από τις πρόσφατες έρευνες καταρρίφθηκε η θεωρία ότι εμπεριέχει ένα διαφορικό γρανάζι, όμως ο ανακαλυφθείς μηχανισμός της κίνησης της Σελήνης είναι ακόμα πιο εντυπωσιακός, καθότι δίνει τη δυνατότητα μεταβλητής γωνιακής ταχύτητας στον άξονα που κινεί τη Σελήνη (δεύτερος Νόμος Κέπλερ).

Μέσα από την έκθεση τον γνωρίσαμε καλύτερα και ήρθαμε ακόμα και σε επαφή με ένα από τα μοντέλα του. Ήταν μια εμπειρία από την οποία μείναμε πραγματικά συνεπαρμένοι και μας έκανε να σκεφτούμε ότι υπήρχαν τόσο σπουδαίοι άνθρωποι στο παρελθόν οι οποίοι θέλοντας να επεκτείνουν τους ορίζοντές τους είχαν αναπτύξει σε μεγάλο βαθμό την αστρονομία.